بولاغ اوتي

چه تصور باطلي كه بعضي تصور مي‏كنند اين سبزي در يكي از وادي‏هاي جهنم روييده است.
حضرت رضا عليه‏السلام
اسم من بولاغ اوتي است.
من خوراك پهلوانان قديم ايران بوده‏ام.
مانند پني سيلين امراض عفوني را درمان مي‏كنم. براي بيماريهاي غمباد - قند و سرطان مفيدم - اكسير جواني و طول عمر را در من جستجو كنيد.
من دو برادر دارم كه اولي اسمش تره تيزك و دومي شاهي است. يكي از جهانگرداني كه در زمان هخامنشيان به ايران آمده است، در سفرنامه خود مي‏نويسد: داريوش بزرگ و لشكريانش غذايي ساده دارند و با هر لقمه از غذاي خود، كمي «بولاغ اوتي» ميل مي‏نمايند، همگي سالم مي‏باشند و جاي بسي تعجب است كه با اين غذاي ساده بسيار شجاع و زورمند مي‏باشند.
در كتاب‏هاي پزشكي قديم، به من جرجير بياباني يا بهقان و به تره تيزك جرجير پستاني و به شاهي رشاد مي‏گفتند. و بذر ما را حب‏الرشاد خوانده‏اند.
محل رويش من دامنه‏ي كوههاي طالقان، بين جاده قزوين، روستاهاي پشند - آبيك و اتانك - در شهرري كنار رودخانه امين آباد، در بندر انزلي شاهزاده كوه، راه چالوس، در آذربايجان بين سليمانيه و دربند، اطراف شيراز پل آبگينه، نزديك بوشهر و كوتدوند مي‏باشد و بيشتر بطور خودرو در كنار چشمه‏ها و قنات‏هايي كه سرشار از شبه فلز «يد» مي‏باشند به عمل مي‏آيم اگر به دهاتي كه من در آنجاها هستم سري بزنيد، با مردمان سالخورده كه بيش از صد سال داشته و از نعمت سلامتي برخوردارند روبرو خواهيد شد و اگر از آنها سؤال كنيد، خواهيد فهميد كه از من زياد مي‏خورند و شايد تنها نان خورش آنها باشم.
من به علت داشتن «يد» ضد غمباد مي‏باشم، و چون منيزي دارم، ترمز سرطان هستم و چنانچه آب مرا به موشي كه مبتلا به سرطان است تزريق كنند، از پيشرفت اين مرض در بدن او جلوگيري خواهم كرد.
در اطراف خانواده ما، مخصوصا برادرم تره تيزك، از طرف غذاشناسان و دانمشندان، چه در قديم و چه در عصر حاضر، عقايد و نظرات ضد و نقيض زياد گفته شده است. عده‏اي از غذاشناسان عصر جديد ما را شد غمباد «گواتر» و دسته‏اي باعث اين بيماري مي‏دانند «گواترزا». در صدر اسلام نيز دانشمندان عرب نسبت‏هاي ناروا به ما مي‏دادند و حتي عده‏اي مي‏گفتند هركس شب تره تيزك بخورد رگ جذام در بدنش به حركت در مي‏آيد. خوشبختانه امام هشتم حضرت رضا عليه‏السلام غلام خود را جهت خريد تره تيزك فرستاده و پاسخ دشمنان را داده‏اند.
اين عقايد متضاد، در اطراف ما معمايي است كه جواب آن را بايد فقط از زبان خوراكي‏ها شنيد و من امروز مي‏خواهم براي اولين بار يكي از اسرار غذاشناسي را براي شما فاش نمايم و موضوع مهمي را مطرح كنم كه تاكنون در هيچ كتابي نوشته نشده است.
يك دسته از فوايد ما خوراكي‏ها مرهون مواد معدني است كه در ساختمان بدن ما وجود دارد. ما اين فلزات را از آب و خاكي كه به ما مي‏دهند مي‏گيريم و اگر آن‏ها فاقد اين مواد باشند، نسبت به آن گرسنه شده و نه تنها خاصيت اوليه‏ي خود را از دست مي‏دهيم، بلكه بر عكس عمل خواهيم كرد.
بنابراين، اگر ما نسبت به شبه فلز «يد» گرسنه باشيم، نه تنها غمباد را معالجه نخواهيم كرد، بلكه «گواترزا» بوده، و باعث ناراحتي غده درقي خواهيد شد.
من چون از قديم اين راز را مي‏دانستم، فقط در كنار آب‏هايي بطور خودرو عمل آمدم، كه داراي شبه فلز «يد» به حد كافي بوده، ولي برادرانم گول شما، انسانها را خورده و در اكثر نقاط كشت شده، و در زمين‏هاي نامناسب به عمل آمده و اين سر و صداها را در اطراف ما بلند كرده‏اند.
ما هر سه سرشار از ويتامين «ث» بوده و ضد خونريزي و رقيق شدن خون مي‏باشيم، و به حدي از اين اكسير گرانبها داريم كه خوردن مختصري از ما رفع كمبود آن را خواهد كرد و با كمك يك ماده ميكرب كش كه در خانواده ما وجود دارد، در معالجه زخم روده و امراض داخلي و سرماخوردگي تره تيزك به علت داشتن يك تركيب گوگردي در اصلاح دستگاه تنفس تأثير فراوان داريم.
سل ريوي، آسم، زكام و سياه سرفه را شفا مي‏بخشيم، و براي اين كار بهتر است شيره‏ي ما را گرفته و همه روزه صبح، و عصر يك قاشق سوپ خوري، به بيمار بدهند.
ما سه برادر خنك هستيم و در رسانيدن مواد معدني به ياخته‏ها نقش مهم داريم. صبح زود موقعي كه از خواب بيدار مي‏شويد. يك استكان كوچك از آب ما نوش جان كنيد، تمام سموم بدن شما دفع خواهد شد و انگل‏هاي معدي هم از بين خواهد رفت.
مخلوط نيم ليتر از آب ما با روغن بادام شيرين يا زيتون، درمان بند آمدن ادرار و درد كليه و مثانه است. زيرا ما ترشحات خارجي مثل شير - عرق و ادرار را زياد مي‏كنيم و به ترشحات داخلي كمك مي‏نماييم و از اين رو ما را براي معالجه مرض قند، غمباد و بدبويي عرق زير بغل تجويز كرده‏اند. بانواني كه رحمشان بو مي‏دهد مي‏توانند از اين خاصيت ما استفاده كنند.
مي‏گويند چون درخت انار ترش را با آب جوشانده‏ي ما آبياري كنند، ميوه‏اش شيرين مي‏شود. من چون در علم كشاورزي وارد نيستم، اين خبر را نه تاييد مي‏كنم نه تكذيب.
تخم ما كه به «حب الرشاد» معروف شده است، داراي اكثر خاصيت ما مي‏باشد. جوشانده‏ي گرم آن قي آور بوده، و بلغم را دفع مي‏نمايد.
با زرده‏ي تخم مرغ نيم بند جهت تقويت غرايز جنسي نافع است و ضماد آن جهت برطرف كردن كك و مك و بثورات جلدي توصيه شده است و با زهره گاو جهت محكم شدن و جلوگيري از تركيدن و شكستن ناخن‏ها و سم ستور سودمند مي‏باشد.
خلاصه چون ما سرشار از ويتامين‏هاي آ، ب و ث و مواد كاني مثل آهن، فسفر، يد، منيزيم، منگنز و مس و روي و آهك و گوگرد هستيم، به من لقب سبزي تندرستي داده‏اند.
اگر مي‏خواهيد ما همچنان خدمتگزار شما باشيم، در مزرعه‏ي برادران من مختصري نمك «يدوردوپتاس» بپاشيد و با اين كود سلامتي خود را بيمه كنيد.

زبان خوراكيها    دكتر غياث الدين جزايري